"Koningsneus?". Dat is de naam die gegeven is aan een recent ontdekte hadrosauriër met de wetenschappelijke naam Rhinorex condrupus. Hij graasde ongeveer 75 miljoen jaar geleden door de vegetatie van het Late Krijt.
In tegenstelling tot andere hadrosauriërs had Rhinorex geen benige of vlezige kam op zijn kop. In plaats daarvan had hij een enorme neus. Bovendien werd hij niet ontdekt in een rotsformatie zoals andere hadrosauriërs, maar aan de Brigham Young University op een plank in een achterkamer.
Decennialang gingen jagers op dinosaurusfossielen te werk met houweel, schep en soms dynamiet. Elke zomer beitelden en bliezen ze tonnen steen weg, op zoek naar botten. Universitaire laboratoria en natuurhistorische musea stonden vol met gedeeltelijke of complete dinosaurusskeletten. Een aanzienlijk deel van de fossielen bevindt zich echter nog steeds in kratten en gipsen afgietsels, opgeborgen in opslagbakken. Ze hebben geen kans gekregen om hun verhaal te vertellen.
Deze situatie is nu veranderd. Sommige paleontologen beschrijven de dinosauruswetenschap als een tweede renaissance. Ze bedoelen hiermee dat er nieuwe benaderingen worden gebruikt om dieper inzicht te krijgen in het leven en de tijd van dinosaurussen.
Eén van de nieuwe benaderingen is om simpelweg te kijken naar wat al is gevonden, zoals in het geval van Rhinorex.
In de jaren negentig werden fossielen van Rhinorex aangetroffen bij Brigham Young University. Paleontologen concentreerden zich destijds op huidafdrukken op de rompbeenderen van hadrosauriërs, waardoor er weinig tijd overbleef voor gefossiliseerde schedels die zich nog in de rotsen bevonden. Toen besloten twee postdoctorale onderzoekers de dinosaurusschedel te onderzoeken. Twee jaar later werd Rhinorex ontdekt. Paleontologen wierpen nieuw licht op hun werk.
Rhinorex werd oorspronkelijk opgegraven in een gebied in Utah dat de Neslen-vindplaats werd genoemd. Geologen hadden een vrij duidelijk beeld van de omgeving van de Neslen-vindplaats lang geleden. Het was een estuariene habitat, een moerassig laagland waar zoet en zout water zich mengden nabij de kust van een oeroude zee. Maar landinwaarts, 320 kilometer verderop, was het terrein heel anders. Andere hadrosauriërs, de soort met een kuif, zijn landinwaarts opgegraven. Omdat de eerdere paleontologen het complete skelet van Neslen niet hadden onderzocht, gingen ze ervan uit dat het ook een hadrosauriër met een kuif was. Als gevolg van die aanname werd de conclusie getrokken dat alle hadrosauriërs met een kuif in staat waren om in gelijke mate gebruik te maken van de hulpbronnen in het binnenland en in het estuarium. Pas toen paleontologen het opnieuw onderzochten, bleek het daadwerkelijk Rhinorex te zijn.
Alsof een puzzelstukje op zijn plaats viel: de ontdekking dat Rhinorex een nieuwe soort uit het Laat-Krijt was. De vondst van "King Nose" toonde aan dat verschillende soorten hadrosauriërs zich aanpasten en evolueerden om verschillende ecologische niches te vullen.
Door fossielen in stoffige opslagbakken beter te bestuderen, ontdekken paleontologen nieuwe takken van de dinosauriërstamboom.
——— Van Dan Risch
Plaatsingstijd: 1 februari 2023